NICOLAI NICOLAEVITS ZININ (1812 - 1880)
Nicolai Nicolaevits Zinin sinh ngày 13 - 8 - 1812 tại Nagornưi Karabac. Sau khi tốt nghiệp trường Đại học Tổng hợp Kazan năm 1833 với huy chương vàng do công trình nghiên cứu về thiên văn học trong ba năm, Zinin ở lại giảng dạy vật lý cơ học, thủy tĩnh học và thủy động lực học tại chính trường Đại học này. Song do có thiên hướng về hóa học, ông được Hiệu trưởng nhà trường - nhà toán học Loachevskí - cử sang đào tạo tại phòng thí nghiệm của nhà hóa học Liebig nổi tiếng nhất thế giới tại trường Đại học Tổng hợp Giessen.
Năm 1841, Zinin trở lại trường cũ, giảng dạy về công nghệ hóa học và hóa hữu cơ, đồng thời nghiên cứu các hợp chất thơm. Năm 1842, Zinin đã thực hiện được một thành tựu xuất sắc: tổng hợp anilin, một hợp chất được sử dụng trong rất nhiều ngành công nghiệp: thuốc nhuộm, dược phẩm, chất dẻo, chất xúc tiến lưu hóa cao su, chất nổ. Nhà hóa hữu cơ nổi tiếng cuối thế kỷ XIX đã nói: "Nếu Zinin không làm gì thêm thì chỉ riêng việc tạo ra được anilin cũng đã làm cho tên tuổi ông được ghi bằng chữ vàng trong lịch sử rồi”.
Song tất nhiên, Zinin làm được hơn thế rất nhiều. Ông đã phát minh ra các dẫn xuất của phenol được dùng nhiều trong công nghiệp hóa hữu cơ hiện đại. Từ năm 1848 đến 1864, ông lãnh đạo khoa hóa học của Viện Hàn Lâm y học giải phẫu Petersbourg và từ đó trở thành người đứng đầu trường phái các nhà hóa học Nga, sau này đã đào tạo được nhiều nhà hóa học nổi tiếng thế giới như A.M.Butlerov, Marlcovnikov, A.P.Borodin,…
Uy tín của Zinin trong giới hóa học Nga rất lớn. Năm 1868, khi Nga thành lập Hội hóa học Nga, Viện sĩ Zinin được bầu làm Chủ tịch Hội. Hoạt động của ông có ảnh hưởng rất lớn đến hướng đi của ngành hóa học và công nghiệp hóa chất nước Nga.
KS.NGUYỄN QUỐC TÍN
