HOA ĐÀ (? - ? 220) VÀ CÁC ĐỆ TỬ
Hoa Đà là một đại danh y thời Đông Hán (Trung Quốc). Tài chữa bệnh của ông được nhân dân truyền tụng và nhất là cuốn tiểu thuyết lịch sử nổi danh Tam quốc diễn nghĩa đã kể lại. Ông có hiểu biết toàn diện về y học như Ngoại khoa, Châm chích, Chẩn đoán, Dược vật, Phụ sản khoa, Thể dục tập luyện, đặc biệt là Ngoại khoa. Hoa Đà tên tự là Nguyên Hóa, người nước Bái, Quận Tiêu nay là Huyện Hào, tỉnh An Huy, Trung Quốc. Ngày tháng năm sinh và mất chưa khảo sát được chính xác nhưng căn cứ vào hoạt động nghề y vào trước năm 208 S.CN, người ta ước đoán ông thọ trên chín mươi tuổi.
Hoa Đà không những nổi tiếng về y thuật tài giỏi, ông còn được ca tụng về đạo đức, ông rất khinh ghét những kẻ hám danh lợi.
Thừa tướng nhà Hán là Tào Tháo bị bệnh đau đầu, nghe tiếng Hoa Đà chữa bệnh giỏi đòi ông đến chữa cho mình, ông bắt mạch xem bệnh rồi bảo phải mổ sọ não mới chữa khỏi bệnh; nghe nói vậy, Tào Tháo sợ hãi nghi kỵ và cuối cùng đã sát hại vị danh y phẩm hạnh cao quý này.
Tương truyền: bình sinh ông là tác giả của khá nhiều pho sách quý, nhưng đã bị thiêu hủy, thất truyền khi bị giam trong ngục. Đến nay chỉ còn sót lại một cuốn mà người sau đặt tên là Trung tàng kinh. Cuốn này phần trên thì bàn về Tạng phủ, Hư thực, Hàn nhiệt, Sinh tử, Mạch chứng… phần giữa thì nói về Thanh sắc, Hình chứng để quyết tử, sinh…
Hoa Đà có nhiều cống hiến về Y học, nổi tiếng nhất là thành tựu đầu tiên dùng Ma túy tễ để tiến hành thủ thuật mổ. Theo Hoa Đà truyện ký trong sách Hậu Hán Thư thì ông đã từng làm phẫu thuật ổ bụng.
Hoa Đà đề cao tập luyện thể dục, ông bảo học trò của mình là Ngô Phổ rằng: ''Người ta cần lao động, lao động làm cho khí huyết lưu thông thân thể khỏe mạnh cũng ví như then cửa đóng mở luôn thì không rỉ, nước chảy luôn thì không thối...'' Ông cho rằng vận động hỗ trợ cho tiêu hóa tốt, không những phòng tật bệnh mà còn làm tăng tuổi thọ.
Ông đã hấp thụ được tinh hoa của phép đạo dẫn của cổ nhân và mô phỏng bắt chước các tư thế động tác của các con vật như hổ, gấu, vượn, hươu, chim, để từ đó sáng tạo ra các động tác Ngũ cầm hý. Học trò của Ông là Ngô Phổ luyện tập tu dưỡng đã sống lâu trên 90 tuổi mà tai mắt vẫn sáng tỏ, răng lợi vẫn bền chặt.
Hoa Đà có nhiều học trò: nổi tiếng nhất là Ngô Phổ, Lý Đương Chi, Phàn Kha. . . Ngô Phổ thừa kế Hoa Đà về Dược vật học, sau soạn ra cuốn Ngô Phổ bản thảo. Lý Đương Chi cũng nghiên cứu thừa kế Hoa Đà về Dược. Phàn Kha thì thừa kế và phát huy về Châm chích…
GS. BÁC SỸ NGUYỄN VĂN THANG
