Kỹ năng trí lực và kỹ năng thao tác
Kỹ năng là một phương thức hoạt động có được qua học tập. Chơi bóng, ca hát, viết chữ, làm toán, đọc hiểu v.v. . . đều là kỹ năng. Kỹ năng là do một số động tác hợp lại thành, có khi những động tác đó là vô hình được hoàn thành ở trong đầu, có khi những động tác đó thể hiện ở bên ngoài, được hoàn thành thông qua sự vận động bên ngoài.
Nói dung của kỹ năng có khi là cái có tính chất quan niệm như khái niệm, quy tắc, định lý, có khi là cái có tính chất vật chất như sử dụng các loại công cụ hoặc động tác. Do đó có thể chia kỹ năng ra làm hai loại: kỹ năng trí lực và kỹ năng thao tác.
Kỹ năng trí lực là phương thức hoạt động trí lực được hình thành qua học tập, là cái riêng của con người, được hoàn thành lặng lẽ trong bộ óc con người. Kỹ năng thao tác cũng được gọi là kỹ năng động tác, được tạo nên bởi một hoạt động tác bên ngoài, được hình thành và củng cố trong luyện tập.
Kỹ năng trí lực có quan sát, ghi nhớ, thiết kế, tưởng tượng, tư duy, làm toán, đọc hiểu, giải đề cấu tứ, đánh giá v.v. .. Kỹ năng thao tác có thể chia ra: kỹ năng điều khiển một loại khí cụ nhất định (như: viết chữ, vẽ, chơi bóng, điều khiển máy móc, chơi piano v.v. ..) và kỹ năng không phải điều khiển khí cục (như: hất, khiêu vũ, kịch câm thể dục v.v. ..). Nhưng tất cả các kỹ năng thao tác đều cần có sự vận động của bắp thịt gân cốt của cơ thể con người mới thức hiện được.
Kỹ năng trí lực và kỹ năng thao tác có sự khác biệt. Nội dung của hoạt động trí lực là quan niệm như khái niệm, nguyên tắc, tư tưởng; đồi tượng của kỹ năng thao tác là khách thể có sự hình thành vật chất nhất định, như vật thực, mô hình hoặc tranh ảnh. Kỹ năng trí lực được hoàn thành trong đầu, vô hình; kỹ năng thao tác được hoàn thành ngoài đầu óc, hữu hình. Mỗi một bước của kỹ năng thao tác không thể lược bớt, không thể làm cho đơn giản đi, chỉ có thể luyện cho thành thạo; còn quá trình hoạt động trí lực có thể lược bớt, làm cho đơn giản đi, như khi giải một số đề toán nào đó, vừa trông đã có thể nhìn ra đáp án mà không cần phải phân tích quá trình trong đó.
Kỹ năng trí lực và kỹ năng thao tác là hai loại kỹ năng khác nhau con người có được qua học tập, nhưng chúng liên hệ chặt chẽ với nhau. Ví dụ, giải một đề toán chẳng những phải đọc hiểu, cấu tứ làm toán, còn phải viết ra hoặc biểu đạt ra thành lời.
Kỹ năng của con người không phải đã có từ lúc đang trong bụng mẹ mà là do sau khi ra đời được liên tục bồi dưỡng và huấn luyện mới thành nên. Viết chữ đẹp như rồng bay phượng múa, nhảy múa me hồn như tiên nữ, sáng tác ra những kiệt tác, thao tác thành thạo v.v... đều là do học tập chăm chỉ siêng năng khổ công luyện tập mà đạt được. “Nghề nghiệp tinh thông do chăm chỉ siêng năng, không thành đạt do chơi bời lười biếng”, thiên tài là do chăm chỉ siêng năng mà ra. Chỉ có chuyên tâm học nghệ, kiên trì bền bỉ, không sợ gian khổ, mới thu lượm được các loại kỹ năng và đã tinh thông càng tinh thông hơn.
