Sự khác biệt về trí lực
Những công trình nghiên cứu của tâm lý học phát hiện thấy trí lực của người này với Người kia có sự khác biệt, sự khác biệt đó biểu hiện ở 4 mặt:
Thứ nhất, khác biệt ở loại hình trí lực. Cái gọi là trí lực bao gồm năng lực quan sát, năng lực ghi nhớ, năng lực tư duy v.v. . . Sự khác biệt về loại hình trí lực chính là sự khác biệt loại hình về các mặt: năng lực quan sát, năng lực ghi nhớ, năng lực tư duy v.v...của con người. Về mặt ghi nhớ, có người giỏi ghi nhớ bằng thính giác, có người giỏi ghi nhớ bằng thị giác, có người giỏi ghi nhớ bằng vận động.
Thứ hai, khác biệt ở mức độ phát triển trí lực. Có người từ nhỏ đã thông minh hơn người, có người hơn 20 tuổi vẫn đần độn, đó là sự khác nhau về mức cao thấp của trí lực.
Thứ ba, khác biệt về trí lực cũng biểu hiện ở một chỗ có người chín sớm, một số người thành đạt muộn. Nhà thơ Bạch Cư Dị đời Đường, Trung Quốc, 6 tuổi đã học thơ, 9 tuổi biết được vần của thơ, 10 tuổi đã biết làm thơ. Còn nhà phát minh ra xe lửa Stevenson của nước Anh, 17 tuổi còn mù chữ, 18 tuổi mới bắt đầu học, đến năm 44 tuổi đã chế tạo thành công chiếc xe lửa chạy bằng hơi nước đầu tiên trên thế giới.
Thứ tư, trí lực có sự khác biệt do giới tính khác nhau, nhưng không có sự phân biệt về cao thấp. Có người cho rằng con trai thông minh hơn con gái, đó chỉ là thiên kiến. Một khối lượng lớn tập trung ở giữa. Nhìn vào thành tích bình quân thì nam và nữ chẳng có khác biệt rõ ràng. Khứu giác của nữ nhạy, về mặt định vị âm thanh và phân biệt màu sắc nữ khá hơn nam, về mặt thị giác và phân biệt phương vị thì nam hơn nữ. Nữ khi kể sự việc thường mang đậm màu sắc tình cảm mạnh về tư duy trừu tượng, có sở trường về các môn văn học, nghệ thuật ngôn ngữ, y học, sử địa v.v... tư duy của nam có những đặc điểm: rộng, linh hoạt và sáng tạo, mạnh về tư duy trừu tượng có sở trường về các môn: toán, vật lý, thiên văn v.v...
Nguyên nhân sinh ra sự khác biệt về trí lực rất phức tạp. Tố chất di truyền ban đầu, điều kiện giáo dục, môi trường về sau và sự cố gắng chủ quan của cá nhân đều là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của trí lực, sự phát triển của trí lực là kết quả của sự tác động lẫn nhau của những nhân tố đó.
: