1990
Mộ cua những người xây kim tự tháp ở Giza
1993 Những bất ngờ của một ngôi mộ ở Theban
Khám phá / khai quật 1990 bởi Zahi Hawass
Địa điểm Giza
Thời kỳ Vương quốc cổ, Triều đại thứ 4-6, 2575-2134 TCN
“Nhiều giả thuyết cho rằng các kim tự tháp được xây dựng bởi những người ngoài không gian, hay người Do Thái hoặc những người đến từ Atlantis hoàn toàn bị bác bỏ. Các khám phá chính chúng tôi thực hiện ở Giza đều là mộ của những người xây kim tự tháp và điều này chứng minh là người Ai Cập xây kim tự tháp và họ là những người duy nhất làm nên nền văn minh tuyệt vời này”.
ZAHI HAWASS
ZAHI HAWASS (1947-): Sinh ở Damietta, 28-5-1947. Ba về khảo cổ học Hy Lạp và La Mã, Alexandria, chứng chỉ về Ai Cập học, Đại học Cairo, 1980; M.A. Đại học Pennsylvania, 1983 P h. D. , Đại học Pennsylvania, 1987. Thanh tra Bộ cổ vật Ai Cập từ 1969, làm ở nhiều địa điểm kể cả Tuna el-Gebel và Mallawi, Edfu - Esna, Abydos, Alexandria, Giza, Abu Simbel, ốc đảo Bahariya; chánh thanh tra của các kim tự tháp Giza, 1980; Tổng giám đốc của Giza, Saqqara và ốc đảo Bahariya, 1987-98; Thứ trưởng Bộ công trình Giza, 1998 - nay, thực hiện khai quật và bảo tồn, giáo dục và thuyết trình ở Ai Cập và nước ngoài.
Zahi Hawass, thứ trưởng bộ Cao nguyên Giza Ai Cập, và các đồng nghiệp của ông ta có nhiều khám phá ấn tượng, một sự thành công dựa vào sự nghiên cứu tường tận cũng như sự may mắn. Câu chuyện sau đây sẽ minh chứng.
Cánh đồng những ngôi mộ khiêm tốn của các người xây kim tự tháp ở Giza, nằm ở phía bên kia “Bức tượng của Quạ” và được nhà khảo cổ học Ai Cập Zahi Hawass khai quật.
1993 – Những bất ngờ của một ngôi mộ ở Theban
Một thứ không thể thiếu trong đồ đạc ở mộ Vương quốc mới là tượng của chủ nhân ngôi mộ, thường được khắc trong đá và thường thấy ngồi bên cạnh người vợ để làm tiêu điểm cho những người cầu nguyện và dâng lễ của gia đình và bạn bè.
Thông thường các tượng này được đục trực tiếp vào đá trong nội thất của nhà thờ mộ - đôi khi có qui mô lớn, ở nơi đó, mặc dù đã bị biến dạng, nhưng chúng vẫn còn có thể nhìn thấy được. Thông thường, các tượng đều đứng độc lập và có thể mang vác di dời được. Ngày nay, chúng thường được những người vô danh mang đi để sử dụng lại hoặc bán. Ở địa điểm, tượng mộ là những phát hiện hiếm có, các tác phẩm điêu khắc của các ngôi mộ bảo quản tốt, là điều rất bất thường.
Thật bất ngờ khi một trong các tượng này được Nigel Strudwick của Đại học Cambridge đưa ra ánh sáng vào 1993, trong cuộc khai quật và dẫn chứng bằng tư liệu của ngôi mộ 99 của người Theban bị phá hủy nặng ở Sheikh. Abd el-Qurna, Thebes. Tạc bằng sa thạch và vẫn giữ những được màu sắc nguyên thủy. Tác phẩm xuất hiện, không đầu, trong một hầm mộ sau này của thời kỳ Trung gian thứ ba, nơi nó được những kẻ xâm nhập vứt bỏ lại là may mắn là cái đầu được vứt vào một hầm khác gần đó.
Nhờ vậy một thời gian ngắn sau đó, tác phẩm được ráp lại đầy đủ.
Đáng lưu là nhân vật trong bức điêu khắc đẹp này không phải là chủ nhân ngôi mộ giữa Triều đại thứ 18, Sennuferi, mà là của chàng rể Amenhotep. Vị trí của ngôi mộ của Amenhotep được xác định vào khoảng năm 1880, ở trên đồi cao, tuy nhiên vị trí cụ thể của nó giờ đã mất dấu. Một cửa giả của người đàn ông (có lẽ từ đây) được tìm thấy sử dụng lại ở Karnak vào 1970.
Vào năm 1987, Hawass trình bày một luận án ở Đại học Pennsylvannia về tục thờ cúng Khufu, Khephren và Menkaure. Trong nghiên cứu này, ông ta đề xuất quan điểm là mộ của những người chịu trách nhiệm về việc xây kim tự tháp - đối lập với các viên chức cao cấp và thành viên gia đình hoàng gia mà nỗ lực lớn nhất trong công việc là đẩy bút sậy - có lẽ vị trí được xác định là ở khu vực nam của tượng Đại nhân sư. Ông ta đưa ra học thuyết này dựa vào sự hiện hữu của một công trình xây dựng bằng đá vôi lớn được mọi người biết đến như Heit el-Shorab hay “Tường của Quạ”, mà ông ta tin rằng được xây để tách biệt các mộ với khu vực sinh sống của tầng lớp thấp của chính các kim tự tháp.
Vào năm 1990, làm việc với sự hợp tác của nhà khảo cổ học người Mỹ Mark Lehner, Hawass thực hiện một khai quật thử nghiệm ở địa điểm này và đem ra ánh sáng một vài cái xương nhưng không gì đáng chú ý. Công việc bị ngưng lại. Tuy vậy, một thời gian ngắn sau đó, bảo vệ chính của kim tự tháp Muhammad Abdel Razek, báo cáo với Hawass là có một du khách người Mỹ đã bị ngựa hất xuống cũng tại khu vực này - con vật đã vấp vào một bức tường bằng gạch mộc và bị cát lấp đấy mà trước đây không ai chú ý đến. Hawass quyết định xem xét địa điểm này lại.
(Trái) Toàn cảnh một nghĩa địa của những người xây kim tư tháp, với dãy thượng tầng bằng gạch bùn. (Phải) Thượng tầng bằng gạch mộc theo dạng tổ ong nhỏ của một trong các ngôi mộ của người thợ.
Bức tường cho thấy nó thuộc về một nhà thờ mộ với một căn phòng dài, có vòm và hai bia đá cửa giả để người chết tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Những chữ tượng hình thô bò trên những bia đá này cho biết chủ nhân của nó là Ptahshepsesu và vợ ông ta, được chôn cất, có lẽ cùng với con trai họ, ở phía sau các phòng có ba đường thông mộ đọc. Trước mặt nhà thờ có vòm là một sân vuông với những tường bằng đá vôi, granit và các mảnh bazan - thải từ địa điểm xây các kim tự tháp gần đó.
Khám phá chứng minh một sự hợp lý cho học thuyết của Hawass: đó là nghĩa địa của những người xây kim tự tháp, qua đợt khai quật thêm cho thấy, tụ họp quanh mộ của Ptahshepsesu nhiều hầm mộ nhỏ khác được thực hiện dành cho các người cấp dưới. Nhiều mộ được đưa ra ánh sáng: khoảng 30 người giám thị và của trên 600 người.
Nghĩa địa của những người thợ
Mộ của các người thợ thật khiêm tốn, và nhiều hình dáng đa dạng. Một vài cái rõ ràng theo hình dạng của những kim tự tháp khổng lồ, nếu ở dạng đơn giản nhất, với những vòm có bậc, “tổ ong”, và mái có đầu hồi, mỗi cái cao khoảng 0,6 đến 1m và phủ một hố mộ hình chữ nhật trong đó người chết được chôn, không ướp xác nào, nằm theo kiểu bào thai với mặt hướng về phía Đông. Khi một trong các thượng tầng lộ ra có một bậc thềm tam cấp nhỏ dẫn lên và uốn quanh vòm của nó, có lẽ thể hiện kiểu thềm tam cấp của kim tự tháp hoàng gia. Các mộ khác giống như những lăng mộ nhỏ bé với những sân nhỏ và các cửa bằng đá có khắc chữ.
Xác của các người xây kim tự tháp cho thấy những bằng chứng, chứng tỏ không những họ phải làm việc căng thẳng, quá sức lâu dài và sự. /ao động thể chất nặng nhọc - đặc biệt sự thoái hóa khớp ở vùng thắt lưng và đầu gối - mà cả việc chữa trị khẩn cấp, kể cả gãy tay, chân (đa phần là xương trụ, xương quay của cẳng tay và xương ống chân nhỏ) và có cả hai khi cắt cụt (một chân trái và một tay phải). Tuổi trung bình của người chết: đàn ông là 30-35 và phụ nữ thì thấp hơn. Có hai phụ nữ lùn, chiều cao không quá 1m; một người chết vào tuổi thiếu thời.
Khi cuộc khai quật ở địa điểm mà giờ đây định danh là nghĩa địa thấp được tiếp tục người ta phát hiện một bậc tam cấp chạy lên đồi về phía tây đến một bậc cao hơn của các mộ. Có trên 43 ngôi mộ trên bậc cao này, lớn hơn mộ ở nghĩa địa thấp, phản ánh địa vị và chức vụ cao của chủ nhân ngôi mộ - “người giám sát phía bên kim tự tháp”, “giám đốc của các thợ thủ công”, “người giám sát công trình nền”, “quản đốc nhân sự công trường” và “giám đốc các công trình hoàng gia”. Một số các tượng của chủ nhân và thành viên trong gia đình họ được tìm thấy ở nghĩa địa trên cao, bốn mộ đẹp nhất là của “một người giám sát thuyền của nữ thần Neith và người quen thân của nhà vua”, Intyshedu, cho thấy chủ nhân thuộc các tầng lớp khác nhau. Nơi chôn cất của chính Intyshedu, với trang bị đồ gốm khiêm tốn, vẫn còn nguyên. Một mộ khác của Nefertjetjes, mà Hawass tin rằng có thể là người giám sát phức hợp nơi làm bánh được Mark Lehner đem ra ánh sáng mới đây ở bình nguyên bên dưới - chứa ba bia cửa - giả bằng đá vôi có khắc tên của chủ nhân, hai người vợ ông ta và 18 người con. Quan trọng nhất là mộ của người đàn ông tên Petety và vợ ông ta với lời nguyền ngây thơ sau:
“Hãy nghe đây! Thầy tư tế Hathor sẽ đánh gấp hai nếu ai vào hay đụng đến ngôi mộ này. Các thần sẽ đối phó với hắn vì ta được ngài ban vinh dự. Các thần không cho phép ai đụng đến ta. Ai đó xâm phạm đến ngôi mộ của ta thì cá sấu, tê giác và sư tử sẽ ăn thịt hắn.”
Buồn thay, lời nguyền này không cứu được ông ta: xác ướp của ông đã mất từ lâu.
Nghĩa địa các người thợ xây kim tự tháp hình như được sử dụng vào thời Vương triều Khufu cho đến nơi Triều đại thứ 5. Chỉ 20% hiện vật địa điểm được khai quật; nếu, như Hawass tin tưởng, nghĩa địa “bành trướng qua dốc đứng của núi nơi chúng tôi tìm thấy các phương tiện sản xuất và kho bãi”, phát hiện cho thấy chẳng qua chỉ là Vương quốc cổ Deir el-Medina – cung cấp một cái nhìn độc đáo và hấp dẫn về cuộc sống và cái chết của 20.000 người đàn ông và đàn bà bình thường chịu trách nhiệm dựng lên những công trình kiến trúc có lẽ là lớn nhất thời cổ đại - các kim tự tháp Giza.
(Trái) Một chi tiết ở cửa giả bằng đá vôi của Nefertjetje cho thấy chủ nhân ngôi mộ và con trai ông và ở dưới hai người đàn ông đang làm bia và trút nó vào bình. (Phải) Câu nguyền khắc ở mộ của Petety và vợ ông Nesiskar: “Ai xâm phạm đến mộ tôi sẽ bị cá sấu, tê giác và sư tử ăn thịt”.
