Nội dung

1964 – 71

Nghĩa địa vật linh, Saqqara

1964 – 65 Một bức tượng tìm lại của nó

Khám phá / khai quật 1964 – 71 bởi Walter Bryan Emery

Địa điểm Saqqara

Thời kỳ, Thời kỳ cuối triều đại thứ 26 - Thời kỳ Ptolemaic, 664-30 TCN

“Kể từ tháng 12/1964 giáo sư Emery khai quật nghĩa địa cổ xưa, không xa kim tự tháp bậc Zoser (Djoser), và công việc hai mùa đầu cho thấy một mối quan hệ lớn về hầm mộ (đa số thuộc thời kỳ Xa-it (Saite) - Ba Tư) trải dài dưới một nghĩa địa thuộc triều đại thứ nhất. Hành lang của những hầm mộ này được nén chặt ních hàng ngàn trên hàng ngàn xác ướp cò quắm, và nó đề xuất một nhận định rõ rệt rằng những thứ này là tặng vật của những người hành hương đến cầu sức khỏe ở điện thờ của Imhotep đã được thần thánh hóa, đối tượng đã được xem như thần chữa bệnh Hy Lạp Asklepios. Từ đó người ta tranh luận là đâu đó ở vùng lân cận các hầm mộ này có đền thờ và đền thờ này ở vị trí lân cận với mộ của Imhotep...”.

BÁO TIN TỨC LONDON CÓ MINH HỌA

(Phải) Một tượng bằng đồng thanh để tạ ơn do Emery khai quật miêu tả nhà thông thái Imhotep, kiến trúc sư kim tự tháp bậc của Djoser, người được cầu nguyện như một vị thần ở Saqqara và nơi khác suốt thiên niên kỷ thứ trước CN. Giấc mơ lớn nhất của Emery - không thực hiện được – là tìm thấy ngôi mộ của người này. (Trái) Một phần của các hành lang dưới đất của nghĩa địa vật thiêng, với những hốc tường đục trong đá riêng biệt để đựng xác ướp hay quan tài khỉ đầu chó - vật thiêng của Thoth, thần của tri thức.

Những năm cuối đời của Bryan Emery ở Saqqara được dành cho một kết thúc duy nhất, một sự ám ảnh - ham muốn làm cho hoàn hảo sự nghiệp khai quật dài lâu và thành công của mình với việc khám phá mộ của vị tể tướng của Djoser, Imhotep, nhà kiến trúc kim tự tháp bậc, người mà về cuối đời được xem như một nhà thông thái đầy quyền uy và đồng hóa với Asklepios, thần chữa bệnh của người Hy Lạp. Cecil Firth, JE. Quibell và George A. Reisner tất cả tin rằng ngôi mộ này đương nhiên phải nằm trong nghĩa địa của triều đại sớm ở Bắc Saqqara, và chính ở đây Emery tập trung việc tìm kiếm của mình.

Đáng chú ý đây là một vùng chứa đầy mảnh sành không phải từ thời các triều đại sớm mà từ thời kỳ cuối của lịch sử các Pharaon. Thoa t tiên Emery kiểm tra địa điểm vào năm 1956, phát hiện những tàn tích của một lăng mộ triều đại thứ 3 và xác ướp hai con bò đực đã làm sạch để tế sinh; ông cũng tìm thấy những tàn tích của xác ướp cò quắm thiêng nguyên thủy được người hành hương thành kính suốt thời của Ptô-lê-mê ký gửi ở đây và nhiều địa điểm khác (kể cả Tuna el-Gebel, nơi hầm mộ đầy ắp được Sami Gabra phát hiện). Những hũ này, rõ ràng là nguồn gốc của các đống mảnh sành rải bừa bãi lộn xộn trên mặt đất: tất nhiên có một hầm mộ gần đó đựng nhiều loại chôn cất như thế này. Có thể những con vật ướp này, biểu hiện của thần Thoth, về một mặt nào đó có liên quan tới tín ngưỡng thờ Imhotep như một người khôn ngoan, một thầy thuốc và “thủ lỉnh của cò quắm”. Chúng có đánh dấu địa điểm thờ Imhotep - mộ của ông không?

(Trái) Sơ đồ phức hợp hành lang cố quắm tìm thấy ở dưới hầm mộ 3510 và 1964. (Phải) Một tường của xác ướp cò quắm. Các con vật này được ướp và đặt trong những bình gốm bịt kín được các người hành hương mua làm lễ vật cho thần và được chôn hàng ngàn bình dưới hầm mộ trong lòng đất dày đặc như tổ ong ở phía Bắc Saqqara.

(Trái) Nhóm tượng bằng đồng thanh mạ vàng Isis đang cho bé Horus bú, từ kho tàng thuộc dãy nhà đền thờ chính. Khi tìm thấy bức tượng nhỏ này được bọc trong vải chỉ để lòi hai khuôn mặt của hai vi thần. (Phải) Xác ướp một con cò quắm được băng kín. Mặt băng được xếp nếp tỉ mỉ và với một miếng dính trang trí hình thần Nefertum ngồi trên ghế.

Khai quật để giải quyết những câu hỏi này bắt đầu một thập niên sau, vào ngày 5/10/1964, tiếp theo sau thời kỳ tạm ngưng việc đào bới của Emery để tham gia các chiến dịch cứu hộ ở Nubia. Sự ủng hộ đầu tiên cho học thuyết của ông, như ông tin tưởng, đến hai tháng sau. Dọn quang các trục chôn cất của mộ số 3510 triều đại thứ III các nhân công của Emery không ngờ đã đục vào một phức hợp hành lang ở dưới mặt đất và hành lang ngang của Serapeum của Mariette. Đó là một trong hai hầm mộ chứa đầy xác ướp cò quắm. Các hành lang chôn cất tập thể khác được khám phá tiếp sau đó trong cuộc khai quật sân thượng đền thờ - những tàn tích của một trong các thiết chế đền thờ quản lý tín ngưỡng thờ cúng động vật – vào những năm sau. Chúng gồm có hầm mộ của các mẹ - bò của bò đực thiêng Apis (Iseum mà Mariette tình cờ phát hiện vào thế kỷ thứ 19), của khỉ đầu chó và mộ của các con ó thiêng. Một hành lang cò quắm sau này được tìm thấy gần hồ đã cạn của Abusir, nơi các con cò này sinh sống.

Động vật được chôn cất ở Saqqara - mộ cừu đực, mèo, chó và ngay cả sư tử được báo cáo là có mặt khắp các bộ phận của di chỉ - là không thể sánh được, và nhiều chi tiết nói về việc chăm sóc, giết và quy trình thủ tục của chúng như thế nào vẫn còn bí mật.

Các khai quật của Emery ở hành lang vật thiêng và ở sân thượng đền thờ nhằm đưa ra nhiều phát hiện phụ quan trọng - những nơi cất giấu phong phú các tượng điêu khắc đá và tượng tạ lễ bằng đồng thanh, đồ đạc trong đền thờ, donaria giải phẫu và vô số các giấy cói quan trọng – chữ tượng hình (18), thông dụng (761), tiếng Xy-ri (194), Hy Lạp (32) và Ả Rập - văn học và tài liệu. Việc nghiên cứu vẫn tiếp tục, cũng như những phiếu vỏ sò. Tất cả các đồ vật này tượng trưng cho những thẻ tạ ơn, vật tạ ơn, và một vài đồ vật chắc chắn có liên quan tới Imhotep. Nhưng mộ của Imhotep thật khó xác định. Bryan Emery mất sau bảy năm tìm kiếm, vào năm 1971. Công việc của đời ông không toại nguyện nhưng tài sản ông để lại cho việc nghiên cứu thời kỳ Saite và Ptôlêmê thật phong phú và ấn tượng.

Những phiếu vỏ sò mơ tưởng

“Giỏ rác của một người lo âu”

JOHN RAY

Những phiếu vỏ sò “mơ tưởng” của Saqqara là một nhóm của các vật liệu được Emery tìm thấy tình cờ khi đào bới để tìm mộ Imhotep. Chúng có 65 văn bản viết bằng chữ thông thường trên gốm và đá vôi ghi dữ liệu về những giấc mơ do thần thánh mặc khải của một thư lại tên là Hor của Sebennytos. Hor, một người cải đạo theo thần Thoth, sống trong những năm giữa của thế kỷ thứ II trước CN ở Saqqara, gần nơi trú ẩn của thần, tại lối vào hầm mộ cò quắm phía Bắc. Ở đây ông ta lập một cửa hàng liệu pháp đầu tiên để tư vấn và an ủi các người khác bằng cách sử dụng những quyền lực mà vị thần ban cho ông.

Các ghi chép của Hor thể hiện những phác thảo cho một bản kiến nghị ông ta chuẩn bị đệ trình vua, Ptotemy VI Philometor để biệt, tập trung vào thực phẩm của cò quắm ơ Isiospolis. [Ông ta có lẽ đã biển thủ một lượng hạt ngũ cốc của chim thiêng]. Nội dung chung thật hấp dẫn, soi rọi ánh sáng vào ý chí và tiến trình suy nghĩ của chính ông ta và quan trọng hơn, cho ta biết các biến cố chính trị mà ông ta không chỉ đã trải qua mà còn kể lại. Cao điểm của sự nghiệp giải thích của ông xảy ra vào năm 168 trước CN, khi theo một giấc mơ, ông ta có thể quả quyết với vị pharaon là cuộc xâm lăng Ai Cập thời Antiochus IV Epiphanes của Syria sẽ là số không. Nhờ đó, số lượng sản phẩm tiên tri có sẵn để bán của Hor đã tăng lên qua từng đêm.

 1964 – 65

MỘT BỨC TƯỢNG TÌM THẤY MẶT CỦA NÓ

Suốt thời gian làm công việc dọn quang ở Deir el-Bahri vào 1907, Quỹ thăm dò Ai Cập đem ra ánh sáng một tượng bán thân rất đẹp bằng đá trong, giống đá hoa. Tỉ lệ, khuôn vật liệu và những gì còn lại được sơn vẽ trên tác phẩm cho thấy đây là một bức điêu khắc quan trọng, một tác phẩm nghệ thuật, tuy nhiên, nó có một lỗi chết người: khuôn mặt đã được chẻ ra vào thời cổ đại và đã thất lạc.

Người ta hy vọng là khuôn mặt thất lạc một ngày nào đó sẽ trở lại (Tượng bán thân hiện thuộc sở hữu của bảo tàng nghệ thuật Metropolitan: MMA 07.230.3)

Khi nó trở lại vào năm 1964 - 65, các học giả bị bất ngờ - không chỉ bởi chất lượng nổi bật của công trình, mà bởi tình trạng bảo quản còn mới nguyên của nó. Những người phát hiện khuôn mặt của Tuthmosis III là đoàn thám hiểm Balan đặt dưới sự chỉ huy của Jadwiga Lipinska, địa điểm tìm thấy là đền thờ vị vua này. Giờ bức tượng ở bảo tàng Cairo (JE 90237)

Một xô đồng tạ ơn từ khu 4, sân trong, nơi cất giấu 2. Khắc chữ tượng hình dưới đường rìa mang tên người lễ tạ Pediaset, và ngày tháng - năm 40 Psammetichus I.