OERSTED NGƯỜI MỞ MÀN CHO THỜI ĐẠI MỚI CỦA ĐIỆN TỪ HỌC
Vào một ngày tháng tư năm 1820, tại một lớp học ở trường Đại học ở Copenhagen thuộc Đan Mạch, giờ học đã kết thúc. Giáo sư nói ''Ta hãy thử để một dây dẫn song song với kim nam châm xem sao''. Sau khi kim nam châm đã ổn định, giáo sư liền đóng mạch điện, kim nam châm lập tức chuyển động theo hướng vuông góc với dây dẫn. Toàn thể học sinh đờ cả người, còn giáo sư thì muôn vàn kích động, sự việc tưởng như trong mơ, hiệu ứng từ của dòng điện được phát hiện. Từ ngày đó, một thời đại mới của điện từ học được mở ra. Người mở màn cho thời đại mới của điện từ học này chính là Oersted (1777 - 185l) một giáo sư người Đan Mạch.
Oersted xuất thân từ một gia đình nghèo, làm nghề dược. Năm 17 tuổi Oested vào học ngành được tại trường Đại học Copenhagen. Ông rất ham thích các ngành toán học, vật lý, thiên văn, triết học. Năm 22 tuổi Oersted nhận được học vị tiến sĩ, năm 29 tuổi trở thành một giáo sư đại học và được mời làm hội viện hội khoa học Hoàng gia Anh. Năm 31 tuổi ông được mời làm viện sĩ viện Hàn lâm khoa học Pháp.
Trước khi Oersted phát hiện hiệu ứng từ của dòng điện, trong suốt hơn hai thế kỷ, người ta quan niệm điện và từ là hai khái niệm, hai hiện tượng riêng biệt không có liên quan gì với nhau, nên hai hiện tượng thường được nghiên cứu một cách riêng rẽ. Các nhà vật lý học nổi tiếng thời đó như Ampere, Biao v.v. . . đều cho điện và từ không có liên hệ gì với nhau. Điều đó gây trở ngại cho việc người ta đi sâu nghiên cứu hiện tượng điện từ phát minh của Oersted đạt được do ông đã có suy nghĩ và phương pháp chính xác. Ông chịu ảnh hưởng sâu sắc tư tưởng của nhà triết học Đức Kant, cho rằng các lực trong tự nhiên là thống nhất, giữa điện và từ nhất định phải có mối quan hệ nội tại, nên từ năm 1812 ông đã đề ra quan điểm giữa điện và từ ắt có mối quan hệ nào đó. Đồng thời ông kiên trì tiến hành các thực nghiệm, ra sức tìm tòi, tự tay làm nhiều thí nghiệm, trải qua nhiều thất bại, cuối cùng ngẫu nhiên phát điện được hiện tượng ngay trong giờ đọc bài giảng ở lớp học.
Phát minh của Oersted đã mở ra một thời đại mới cho điện từ học. Trong một thời gian ngắn một số lớn các hiện tượng điện từ mới được phát hiện, một số qui luật quan trọng về điện từ học đã được tìm ra đưa đến việc ứng dụng rộng rãi hiệu ứng sắt từ.
Oersted là người nhiệt thành với sự nghiệp giáo dục, là một nhà giáo vật lý ưu tú. Để ghi nhớ công tích của ông, từ năm 1937, ở Mỹ đã đặt ra: “Huy chương Oersted'' để xét tặng hàng năm cho các nhà vật lý học kiệt xuất.
