RISAL RIDAN (1861 - 1896)
NHÀ VĂN NHÀ THƠ PHILIPPINES
Ông sinh ở Calamba, thuộc tỉnh Lagan, gần thủ đô Manila. Thời kỳ ông sống đang là lúc chính quyền thực dân Tây Ban Nha chiếm đóng, nên ngay từ bé Risal đã có tinh thần yêu nước, căm thù giặc sâu sắc. Lớn lên, ông đã tình nguyện làm một chiến sĩ đấu tranh chống thực dân, giành độc lập tự do cho tổ quốc. Năm 1892, ông bị chính quyền thực dân Tây Ban Nha bỏ tù, bị đày ở Đảo Minđanao. Sau 4 năm bị sử bắn tại đấy (30 tháng 2 năm 1896).
Sáng tác của Risal gồm hai phần: Thơ và tiểu thuyết. Trong thơ ông luôn thường trực đề tài Tổ quốc với tất cả tình yêu to lớn của mình, đề tài này được biểu hiện qua nhiều hình ảnh phong phú và kỳ vĩ. Đồng thời thơ ông cũng chất chứa lòng căm thù sâu sắc đối với bọn thực dân xâm lược, kêu gọi, cổ vũ nhân dân đứng lên giành độc lập. Những bài thơ như: Tiếng ru mato clara, Gửi thanh niên Philippines, Anh đề nghị theo tôi, Lời khuyên của các Thần, v.v... Nồng nàn hơi thở tranh đấu cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Bài thơ Vĩnh biệt những ngày chót của tôi được viết trước ngày ra pháp trường vẫn kiên định tinh thần chiến đấu, và một lần nữa bộc lộ tình yêu thiết tha của ông đối với cuộc sống và đất nước thân yêu.
Về tiểu thuyết, ông hoàn thành hai cuốn: Đừng đụng vào tôi (1887) và Philibuttevô (1892). Cả hai tác phẩm này được coi như những bức tranh sử thi hoành tráng kết tội kẻ thù xâm lược và miêu tả cuộc kháng chiến của nhân dân Philippines chống kẻ thù. Chúng được nhân dân Philippines chào đón nồng nhiệt, như một niềm động viên, thúc giục to lớn đối với tinh thần yêu nước của dân tộc. Trong khi đó, kẻ thù rất căm uất, chúng đã ra lệnh cấm lưu hành và tìm cách công kích kịch liệt hai tác phẩm này.
Cuộc đời và sự nghiệp văn học của Risal rất xứng đáng với danh hiệu nhà văn - chiến sĩ mà nhân dân Philippines dành tặng. Những tác phẩm của ông đã giữ một vị trí quan trọng trong nền văn học Philippines.
