LEV NIKOLAIEVIT TOLSTOI (1828 - 1910)
Lev Nikolaievits Tolstoi (Tolstôi) là nhà văn Nga nổi tiếng thế giới. Tolstôi sinh ngày 28 tháng 8 năm 1828 trong một gia đình quý tộc lâu đời tại trang ấp Iasnaia Poliana gần tỉnh Tula. Bản thân là một Bá tước. Bố mẹ mất sớm, ở với bà cô, sống gần gũi với nông dân và thiên nhiên. Năm 16 tuổi (1844) và Đại học Cazan, học tiếng Ả Rập, tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, học luật say mê triết học Jean Jacques Rouseau. Nhưng ông không hài lòng với nền giáo dục hiện thời. Năm 19 tuổi, bỏ về nhà quản lý trang ấp có hơn 300 nông nô. Thời kỳ này ông sống cuộc đời của một nhà quý tộc trẻ, tự do, ở Moskva, đi Petersbourg thi phó Tiến sĩ Luật, làm thư ký Hội đồng quản trị tỉnh Tula, nghiên cứu âm nhạc...Nhưng không thấy sở đắc điều gì. Năm 23 tuổi (1851), theo lời khuyên của anh ruột là sĩ quan, ông gia nhập quân đội ở vùng Kavkaz. Chính ở đây, ông bắt đầu sáng tác văn học. Truyện ngắn đầu tiên Câu chuyện hôm qua xuất hiện năm 1851. Năm 1852, in tự truyện Thời thơ ấu trên tạp chí Người cùng thời, được nhà văn Nhêkrasôv hoan nghênh. Ông viết tiếp Thời niên thiếu và Thời thanh niên (1857) thành bộ ba tự truyện nổi tiếng. Ông là một sĩ quan pháo binh tham gia cuộc chiến tranh Krưm (1853-1856), bảo vệ hải cảng Sêvátstôpôl chống quân xâm lược Thổ Nhĩ Kỳ, Anh, Pháp. Năm 1856 ông giải ngũ, đi du lịch các nước Pháp, Đức, Italta, Thụy Sỹ... Từ đây, ông bắt đầu cuộc đời của một nhà văn sáng tạo cần mẫn và nghiêm túc, cống hiến cho nhân loại những kiệt tác như Chiến tranh và Hòa bình (1863 - 1869), Karênina (1873 - 1877), Phục sinh (1889 - 1899). Ông còn là một nhà hoạt động xã hội nhiệt tình, tham gia các hoạt động cứu đói, điều tra dân số, làm Thẩm phán tòa án... ông là nhà nghệ sĩ vĩ đại, là nhà tư tưởng, nhà triết học, nhà truyền giáo lỗi lạc của Nga cuối thế kỷ XIX. Nhận thức sâu sắc về nỗi thống khổ của nhân dân, dưới sự áp bức giai cấp của giới quý tộc, địa chủ, tư sản và Nga hoàng. Ông đã không mệt mỏi truyền bá tư tưởng xóa bỏ mọi bất công, lý tưởng về nền tự do nguyên thủy, về con người chí thiện, về lòng nhân đạo, xóa bỏ tư hữu ruộng đất, tố cáo chế độ quân phiệt, phản đối việc hành hình các chiến sĩ cách mạng. Ông trở thành nhân vật khổng lồ chủ trương giải quyết mâu thuẫn giai cấp không dùng bạo lực, mà bằng con đường hoà bình. Tư tưởng của ông bị chế độ Nga hoàng vô cùng căm tức và cấm đoán, nhà thờ rút phép những công của ông. Đến cuối đời, ông vô cùng thất vọng vì nhận ra sự ảo tưởng trong lý tưởng của mình. Thậm chí ông trở thành xa lạ ngay cả với người thân. Ông bỏ nhà ra đi trong một ngày ảm đạm cuối năm 1910, và mất tại nhà ga Astapôvô heo hút và bị cảm lạnh, thọ 82 tuổi.
Tolstoi là nhà văn bậc thầy của chủ nghĩa hiện thực phê phán Nga và thế giới. Tác phẩm của ông chống lại trật tự hiện hành, ca ngợi phẩm chất của nhân dân Nga, của người nông dân, những quý tộc chân chính, những truyền thống văn hóa quý báu của dân tộc, ca ngợi chủ nghĩa anh hùng của nhân dân trong chiến đấu chống quân xâm lược, ông để lại một khối lượng đồ sộ tác phẩm, bao gồm nhiều thể loại khác nhau, song nổi bật nhất là tiểu thuyết. Những tác phẩm tiêu biểu: Người Kôzắc (1863) miêu tả một thanh niên quý tộc chán ghét cảnh phồn hoa đi đến Kavkaz sống với thiên nhiên và con người miền núi. Bộ tiểu thuyết sử thi đồ sộ Chiến tranh và hòa bình mô tả cuộc chiến tranh ái quốc của nhân dân Nga năm 1812 chống quân xâm lược của Napoléon, miêu tả những người dân anh hùng là nhân vật chính, phản ánh cuộc đời nhiều quý tộc tiến bộ, sự phát sinh tư tưởng cách mạng do cao trào yêu nước thúc đẩy. Ana Karênia (1877) nêu lên hai vấn đề về số phận người phụ nữ trong tình yêu, hôn nhân của họ và những mâu thuẫn giữa người nông dân với địa chủ, diễn tả số phận của nước Nga sẽ đi tới đâu. Tác phẩm Phục sinh (1899) là bức tranh rộng lớn tố cáo chế độ nông nô chuyên chế của Nga hoàng và Giáo hội Nga. Cha Xergrây là lời đoạn tuyệt với một trường quý tộc Khatghi Murat là lời ca ngợi người chiến sĩ đấu tranh cho tự do.
Lúc sinh thời Lenin đã học Lev Tolstoi (*) và đánh giá là tấm gương phản ánh cách mạng Nga. Cuộc đời và sáng tác của Tolstoi đã góp phần quan trọng vào tiến trình phát triển của lịch sử nước Nga và lịch sử văn học Nga.
