MARK TWAIN (1835-1910)
Mark Twain là nhà văn Mỹ. Ông tên thật là Xemuơn Lenghơn Clêmơn, sinh ngày 30 tháng 11 năm 1835 tại bang Florida đúng vào lúc ngôi sao chổi Halley xuất hiện. Khi lên 3 tuổi, gia đình chuyển đến Haniban. Cha làm nghề buôn bán nhỏ, đời sống chật vật. Năm 12 tuổi (1847), cha mất, ông phải bỏ học, làm thợ in công nhật ở nhiều nơi, từ Saint Louis đến New York. Năm 18 tuổi (1853) bỏ nhà đi phiêu lưu nhiều nơi. Năm 22 tuổi (1857) làm nghề lái tàu thuỷ trên Sông Mississippi. Năm 1861 chiến tranh Nam - Bắc nổ ra, đường sông tắc nghẽn, ông bỏ nghề lái tàu, đi làm thợ mỏ ở Nêvađa, đi tìm vàng ở miền Tây Hoa kỳ. Tất cả đều không thành công. Cuối cùng xin làm phóng viên cho tờ báo Enterprise, tờ Call và các báo cáo ở California… Trước đây ông đã viết ít nhiều, thời gian này ông bắt đầu tập trung cho sáng tác. Với tư cách là phóng viên, ông được đi nhiều nơi trên thế giới. Năm 35 tuổi (1870) lập gia đình, và thường sống ở nước ngoài kiếm rất nhiều tiền bằng viết văn thư kinh doanh nghề in và xuất bản lại lỗ vốn, nên đời sống có lúc khó khăn. Từ 1900 đến 1908, sống ở New York. Sau 1903, ông gập rất nhiều bất hạnh, vợ ốm chết, một con gái bị chết, một con gái khác bị điên, kinh tế lụi bại. Hai năm cuối đời ông chuyển về sống ở Regding, thuộc Connectixơt. Ngày 21 tháng 4 năm 1910 ông mất, sao chổi Halley xuất hiện lại trên bầu trời, đúng như lời ông tiên đoán trước đây. Ông thọ 75 tuổi.
Tác phẩm nổi tiếng đầu tiên của ông là Con ếch nhảy trứ danh ở Kelevơrax công bố trên báo chí khi ông 30 tuổi (1865). Đây là câu chuyện cổ miền Tây được viết lại bằng ngòi bút trào phúng. Tiếp đó là hàng loạt tác phẩm lôi cuốn lòng say mê của độc giả. Từ những người Linôxăng đi du lịch (1869) kể về cuộc hành trình đến Địa Trung Hải kỳ thú, đến Gian khổ (1872) kể về hành trình của ông đến bang Nêvađa, miền Tây nước Mỹ. Tác phẩm Những cuộc phiêu lưu của Tom Xoyơ (1876) là tác phẩm độc đáo nhất của ông, kể về những chuyện ly kỳ của hai chú bé ra bãi tha ma chôn con mèo chết. Cuộc sống trên sông Mississippi (1883) miêu tả cuộc sống sôi động của tác giả khi còn lái tàu trên dòng sông này, và tình cảm yêu mến của ông đối với những miền đất đã đi qua. Những cuộc phiêu lưu của Hâckyberi Phin (1884) gợi lại thời thơ ấu của tác giả một chú bé da trắng và một chú bé da đen vùng Mixuri và Chaie gian khổ đến một bang đã bãi bỏ chế độ nô lệ da đen. Sau đó, ông còn viết hàng loạt những tác phẩm khác có tiếng vang lớn. Nhưng do cuộc sống ngày càng bế tắc lại bi kịch gia đình, nên trong các tác phẩm của ông vừa mang ý nghĩa tố cáo, phê phán, trào phúng đối với xã hội, vừa in đậm dấu ấn của tư tưởng bi quan, yếm thế...
Mark Twain là một nhà văn lớn của nước Mỹ ở thế kỷ XIX. Ngòi bút trào phúng hài hước mang tinh thần phê phán sâu sắc xã hội đen đã trở thành nét riêng biệt trong tác phẩm của ông. Dấu ấn cuộc đời ông, và những con người thân thiết, các miền đất mà ông từng sống, từng đi qua in đậm trong sáng tác của ông. Ngay bút danh của ông cũng gắn bó với kỉ niệm sâu sắc của nghề lái tàu thủy thời trẻ (twain chỉ từ độ sâu an toàn của nước sông cho tàu thủy, tương đương 4m). Tác phẩm của ông bộc lộ tình yêu thương sâu nặng với con người. Lòng vị tha, nhân hậu với đồng loại; được phản ánh qua bức tranh đời sống xã hội Hoa Kỳ thế kỷ XIX, trong những khung cảnh thiên nhiên kỳ thú, nên thơ. Ông đã đưa những miền đất heo hút, dữ dội của miền Tây về những nẻo đường, những dòng sông bình thường của đất nước, con người lầm lũi, cần mẫn và bao số phận không may vào văn học; với một ngôn ngữ trong sáng, giàu chất dân gian, hóm hỉnh có duyên nhờ câu chuyện sôi động và táo bạo, ông đã làm thay đổi hẳn không khí văn học tẻ nhạt của các Xalông văn học quen thuộc của Hoa Kỳ. Ông là một nhà cách tân nghệ thuật của văn học Mỹ thế kỷ XIX.
