Sa mạc có từ bao giờ?
Khí hậu sa mạc đã tồn tại trong suốt lịch sử của Trải đất, thoạt tiên trên quy mô toàn cầu, sau đó là khu vực. Trên thực tế, bề mặt lục địa đã động đậy nhiều do sự kiến tạo mảng. Chẳng hạn, một số bề mặt đã dịch chuyển theo mọi vĩ độ, như trường hợp của Sahara. Cách đây khoảng 350 triệu năm, một chỏm băng đã phủ lên nó. Khi ấy châu Phi liền với Nam Mỹ. Chỉ mãi về sau, cách đây khoảng 50 triệu năm, Sahara mới ổn định ở hai bên chí tuyến. Từ đó, khí hậu của nó không ngừng dao động giữa ẩm và khô. Ví dụ, khí hậu khô đã ngự trị cách đây khoảng 70.000 năm, sau đó khoảng 20.000 năm. Vào thời kỳ ấy, có lẽ Sahara còn khô cằn hơn bây giờ: các đụn cát trải dài tới 50 của giới hạn phía nam hiện nay, đường đẳng vũ (đường có lượng mưa bằng nhau) có lượng mưa 150mm dài tới 300-400km ở phía nam vị trí hiện nay! Mười nghìn năm sau, Sahara có hồ bao phủ (người ta thường nóí đến ''Sahara của các hồ lớn'') và một thảm thực vật loại trảng cỏ, thậm chí rừng thưa. Nhiều loại đất cổ được khai thác và các bằng chứng khảo có đã xác nhận điều này: trên thực tế, các cao nguyên cát kết hoặc Ennedi chứa đựng những bức tranh trên vách đá lạ lùng nhất thế giới. Sau đó lượng mưa giảm dần. Và khoảng 7.000 hoặc 6.000 năm B.P.[1], các hồ khô đi, trảng cỏ đã nhường chỗ cho thảo nguyên và cuối cùng là sa mạc.
Nói chung, có thể sự kiện sa mạc đã được tăng cường vào kỷ Thứ tư khi sự khác biệt giữa các đới khí hậu được củng cố. Ví dụ, ở châu Phi, người ta biết rằng các vùng khô cằn ở Sahel, Sudan và rừng Guinea đã được cá biệt hóa ở kỷ Thứ tư. Tiếc rằng người ta không biết đầy đủ khí hậu của quá khứ để đánh giá sự tiến hóa của diện tích sa mạc trong các thời kỳ địa chất. Ngoài ra không phải lúc nào cũng dễ nhận dạng một sa mạc cổ. Một trong những biện pháp hay được sử dụng nhất là khảo sát cát: trên thực tế, dưới kính hiển vi một hạt cát cho thấy bản chất của chất lỏng hoặc tác nhân đã mang nó đi, qua hình dạng và trạng thái bề mặt của nó. Những hạt cát được gió mang đi va chạm nhau không ngừng. Khi rơi xuống, chúng có hình rất tròn và mờ (''tròn mờ''). Ngược lại, nếu do nước cuốn đi, chúng được “cạo bóng”. Trong sông băng, chúng giữ được ''ánh tự nhiên''. Đôi khi người ta cũng có dịp phát hiện ra các đụn cát ''hoá thạch'': các hạt cát được lấy từng tảng, thường bị kết tụ oxit sắt (đụn ''cát đỏ''), silic hoặc cacbonat.
