Nội dung

1920

Các mô hình của Meketre: Ai Cập cổ đại thu nhỏ

1920 Hình rắng đội mặt trời của Sesostris II bằng vàng ở el-Lahun

Khám phá/ khai quật 1920 bởi Harry Burton; Herbert E. Winlock

Địa điểm Thebes (Deir el- Bahri, dưới cổng xây của TT  280)

Thời kỳ Vương quốc giữa Triều đại 12, vương triều Ammenemes I, 1991 - 1962  trước CN

“Đây là địa điểm ấn tượng kỳ lạ. Những vách trụ tường lớn bằng đá vôi màu hung thực sự bao quanh một trường đấu sâu có đường kính một phần tư dặm. Ở dưới đáy là những dấu vết gần như bị xóa của một đại lộ dẫn đến địa điểm của đền thờ tang lễ của vị vua cuối cùng thuộc triều đại thứ 11. Ở phía trên cao, quanh rìa của trường đấu, nơi các vách đá bắt đầu thẳng đứng là những miệng hố đen ngòm của các ngôi mộ của triều thần...”.

HERBERT WINLOCK

“Tia sáng (soi rọi) một thế giới nhỏ bé của bốn ngàn năm trước…” – các mô hình của Meketre được chụp y như chúng nằm trên đá đục khắc trong nơi ẩn giấu.

Địa điểm ngoạn mục của ngôi mộ một quan chưởng ấn giàu có và quyền uy của nhà vua, quản gia cao cấp Meketre, được George Daressy khai quật đầu tiên vào năm 1895. Và được nhà công nghiệp, nghiệp dư đầy nhiệt tình người Anh Robert Mond đào lại bảy năm sau. Còn nhiều việc phải làm, tuy vậy - ngay cả tên người chủ ngôi mộ vẫn còn là một bí ẩn - và đoàn thám hiểm Ai Cập của Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan, để dành một vài tuần lễ cuối đợt khai quật 1919 - 20 và quyết định xem xét khu vực kỹ hơn nữa: Mục tiêu của họ là “tái dọn quang các hành lang và huyệt mộ để chúng tôi có thể vẽ sơ đồ mà các người tiền nhiệm đã quên không làm. Đạo đức khoa học hiếm khi có những phần thưởng ấn tượng hay không chờ đợi như trong dịp này”.

Meketre ngồi trong tòa nhà xem lại tình trạng đàn bò: nhiều mô hình chon cất giống thật và lớn nhất của chủ mộ.

“Cực kỳ năng động và là một nhà khảo cổ học giỏi, Winlock được mọi người tôn trọng về năng lực khoa học và yêu thích tỉnh khí vui vẻ hóm hỉnh hầu như luôn luôn nhân từ, ngay cả khi ông theo phụ việc một đồng nghiệp ghen tị và hay câu nệ”.

THOMAS HOVING

Sinh ở Washington DC, 01/02/1884. Dạy ở Harward, A.B. 1906 với học vị danh dự được đại học Yale Princeton, Michigan và Harward phong tặng lien tục từ 1933 - 38. Nhà khảo cổ học của đoàn thám hiểm Ai Cập của Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan từ 1906 - 31, làm việc ở el-Lisht, ốc đảo Kharga, Thebes và nơi khác với những kết quả ấn tượng, giám đốc của đoàn thám hiểm Ai  Cập, 1928 - 32. Phụ trách nghệ thuật Ai Cập, Bảo tàng nghệ thuật Metropolitan, 1929 -  39; Giám đốc Bảo tàng 1932 – 50. Mất ở Venice, Florida ngày 26/01/1950.

1920 - RẮN ĐỘI MẶT TRỜI BẰNG VÀNG CỦA SESOSTRLS II Ở EL-LAHUN

“[Người làm công người Qufti, Hosni Ibrahim] xưa kia nói với tôi là ông ta thường đến tham  quan Bảo tàng Cairo chỉ để xem rắn đội mặt trời trong hòm kính và để nhớ lại cái ngày (vào năm 1920) khi ông ta ôm nó trong vòng tay. Chính những ký ức như thế này đem lại vinh quang cho cuộc sống của những người này và gợi lên trong họ niềm hy vọng khi họ xử lí một địa điểm mới”.

ZAKARIA GONEIM

“Đã từng có một vài nghi ngờ,vì nhiều nguyên nhân, rằng Sesostris II có được chôn ở kim tự tháp Lahun hay không (nhưng) giờ thì không thể có câu hỏi nào về vấn đề này nữa. Vào năm 1920, người ta quyết định dọn quang hoàn toàn, hay chí ít lật lại những đống mảnh vỡ trong  các phòng của kim tự tháp và lối đi. Người ta bắt đầu từ phòng lễ vật đục trong đá dẫn đến lăng mộ phía nam. Chỉ có 6 in, bụi và rác phủ đầy sàn và trong vòng nửa giờ rắn đội mặt trời từ vương miện của vua được đem ra ánh sáng... Nó được làm bằng vàng khối,dát bằng những loại đá thông thường- đá xanh da trời, ngọc lam, cacnelian. “Ở đằng sau hai vòng thắt, chìm  sâu vào chỗ lõm của đuôi: chỗ được dùng để buộc nó vào vương miện...”. Thời trước Tutankhamun, đồ trang sức đẹp này (Cairo JE 52702) là “biểu chương duy nhất của một vị Ai  Cập”.

Những người mang lễ vật cúng cho ngôi mộ của meketre – một tập hợp tương tự được tìm thấy ở mộ Djehutynakht ở el-Berssha.

Ngôi mộ đã bị cướp phá nặng nề, tan tác vào thời cổ đại, mặc dù vậy những mảnh vỡ của chính ngôi mộ đã được đem ra ánh sáng - 22 miếng cửa quan tài người đàn ông khắc những trích đoạn của văn bản kim tự tháp và (có lẽ) văn bản quan tài - trong khi những mảnh chạm nổi sơn màu của ngôi nhà thờ nhỏ là thứ tinh xảo nhất của thời kỳ này. Nhưng các nhà khảo cổ học thầm mong rằng có nhiều hơn nữa; và đang trong tâm trạng buồn thảm trở về trụ sở thì một bức thư ngắn của nhiếp ảnh gia Harry Burton, người vẫn còn làm việc ở di chỉ, kêu gọi họ nhanh chóng trở lại. Miễn cưởng họ chiều theo, và đều không xúc động khi Burton vạch ra lý do của việc mời đến. Và Winlock ghi chép, chẳng có gì để chúng tôi xem trừ một lỗ trêu ngươi ở trên đá ... nhưng khi lần lượt chúng tôi nằm xuống đất và bấm đèn vào lỗ hổng đó một cảnh tượng làm chúng tôi giật mình:

“Ánh đèn chiếu rọi một thế giới nhỏ của bốn ngàn năm trước đây, và tôi đang nhìn vào giữa một đám những người đàn ông nhỏ bé sơn phết đi tới đi lui. Một cô chèo gái cao thanh mảnh nhìn tôi trừng trừng; một đoàn những chàng trai nhỏ bé tay cầm gậy lùa đàn bò đốm; các người chèo thuyền lay mạnh mái chèo trên một đội thuyền, trong khi một chiếc tàu hình như  đâm xầm vào tới với mũi tàu cố giữ thăng bằng trong không khí. Và tất cả sự đi đi lại lại này được thực hiện trong một sự im lặng huyền bí, mặc dù khoảng cách hồi cố bốn mười thế kỷ  tôi đảo mắt lướt qua là quá lớn để cho một tiếng vang dội đến tai tôi”.

Cuộc phát hiện vô cùng to lớn. Các nhân công Ai Cập của Winlock đã phát hiện một phòng nhỏ hoàn toàn chưa ai đụng đến - những đồ vật giá trị tương đương thời vương quốc giữa với serdab thời vương quốc cổ. Phòng tượng chứa đầy một bộ sưu tập còn mới nguyên với chi tiết tinh vi, các mẫu hình đồ tùy táng bàng gỗ sơn phết nhằm tái hiện cho chủ nhân ở thế giới bên kia. Trong từng chi tiết cuộc sống mà ông yêu thích ở thế giới bên này. Những mẫu hình như thế này cũng đã được tìm thấy trước đây, và sẽ được tìm thấy nữa, với số lượng lớn; nhưng về chất lượng hay sự đầy đủ mà không gì trước đây hay từ đấy có thể so được với kho dự trữ bé nhỏ của Meketre.

Winlock kết luận: chủ nhân ngôi mộ chết vào thời vương triều Nebhepetre Mentuhotep. Cuộc nghiên cứu mới đây về ngôi mộ và các mẫu hình, gợi ý Meketre đã trải qua nhiều vương triều, từ Nebhepetre Mentuhotep đến Ammenemes I và chuyển tiếp từ triều đại thứ 11 đến thứ 12. Ngôi mộ của ông - và nội dung của nó, kể cả các mẫu hình - trên các cơ sở của những cột trụ đa giác và những đặc điểm của chữ khắc, hiển nhiên là ra đời từ những năm đầu của triều đại thứ 12.

Đánh cá để dành cho ngày sau: hai thuyền ném lưới cài vào nhau để đảm bảo cho chủ nhân một nguồn cung cấp cá tươi ở thế giới bên kia.