CÔNG CỤ TÍNH ĐƠN GIẢN. BÀN TÍNH THẺ NEPER
Thẻ Nêpe là một loại công cụ đơn giản cho phép đơn giản hóa cách tính toán, còn được gọi là “thước tính Nêpe”, do Nêpe người phát minh lôgarit sáng chế. Thước tính Nêpe do 10 tấm thẻ gỗ tạo nên, trên mỗi thẻ có ghi các mã số. Thanh ở bên phải cố định, còn các thanh khác có thể thay đổi vị trí tuỳ theo yêu cầu tính toán (như hình vẽ ở dưới).
Dùng thước tính Nêpe, người ta có thể biến phép nhân có nhiều chữ số thành phép nhân có một chữ số, biến phép chia có nhiều chữ số thành phép chia cho một chữ số, nhờ đó mà đơn giản hóa được cách tính toán.
Nguyên lý của thước tính Nêpe là ''phép nhân theo ô''. Ví dụ cần thực hiện phép nhân 934 x 314, trước hết ta vẽ hình vuông, mỗi chiều ngang và dọc chia thành 3 ô, sau đó vẽ các đường chéo của các ô vuông. Các ô ở hàng trên đánh số 9,3, 4, các ô ở bên phải đánh số 3, 1, 4. Tích của hai số tương ứng ở hàng trên ,và hàng bên phải được ghi vào ô tương ứng, sớ hàng đơn vị ghi vào dưới đường chéo của ô, số hàng chục ghi ở trên đường chéo. Cuối cùng từ góc phía dưới bên phải ghi tổng các số ở ,dưới và trên các đường chéo rồi ghi các tổng theo thứ tự từ phải sang trái theo qui tắc ghi số đơn Vị - chục -trăm - ngàn - ta sẽ thu được tích của số cần tính. Ví dụ với phép nhân cho trên, ta sẽ được tích số 293276.
Để thực hiện phép tính nhân trên thước tính Nêpe ta chỉ cần thực hiện tất các phép tính nhân các số đơn giản tương ứng với các ô. Kết quả phép nhân đơn giản nào chỉ có một chữ số (không có số hàng chục) thì ở phía trên đường chéo ô tương ứng ghi số 0. Trước hết dựa vào các phép tính yêu cầu mà chọn các thẻ thích hợp để ghép thành số cần thiết, sau đó dựa vào các ô mà thực hiện tính toán như đã nói trên.
