DALTON – NGƯỜI ĐỀ XUẤT HỌC THUYẾT NGUYÊN TỬ
Vào thời cổ đại đã có ngươi cho rằng vật chất là do các hạt cực nhỏ là các nguyên tử tạo nên. Tuy nhiên đó chỉ mới là một dự đoán thiên tài, còn việc dùng sự thực để chứng minh quan điểm này thì phải chờ đến Dalton (1766 - 1844) nhà bác học người Anh mới làm được.
Dalton là con một công nhân dệt. Vì nhà nghèo, ông chỉ được theo học mấy năm ở bậc tiểu học, chưa hề học qua bậc học cao đẳng. Ông đã thành tài là nhờ tự học mà thành nhà hóa học, vật lý học. Từ khoảng năm 15 tuổi ông đã tham gia công tác giáo dục cho đến khi qua đời. Trước sau ông vẫn là một nhà giáo được mọi người tôn kính và ái mộ. Trong thời kỳ ông đảm nhiệm chức trách giáo viên vật lý ở bậc trung học cơ sở, ông đã bắt đầu việc quan sát và nguyên cứu giới tự nhiên, đặc biệt hàng ngày ông ghi chép cẩn thận sự biến đổi của khí hậu. Công việc này được ông kiên trì thực hiện suốt 56 năm cho đến tận lúc nhắm mắt. Cho đến trước lúc chết mấy giờ, ông còn ghi chép lần cuối những kết quả quan trắc. Toàn bộ số liệu quan trắc của ông tính phải đến hơn 20 vạn mục. Vào năm 27 tuổi ông đã cho xuất bản quyển sách có nhan đề ''Quan trắc và nghiên cứu khí tượng''. Trong sách có miêu tả khí áp kế, nhiệt kế, ẩm kế và cách bố trí các thiết bị đó, phân tích một cách tinh vi quá trình hình thành mây, mưa, qua trình bay hơi nước, việc phân bố lượng nước trong khí quyển, được độc giả ham thích. Qua nhiều số liệu thực nghiệm, vào năm 1801 qua việc tổng kết phân tích mối quan hệ giữa áp suất riêng của từng khí riêng biệt và rút ra định luật về áp suất riêng phần.
Về phương diện hóa học, Dalton đã đề xuất khái niệm định lượng, rút ra định luật thành phần không đổi. Trên cơ sở đó vào năm 1803, ông lại tìm ra định luật bội số tỉ lệ trong các hóa chất, đề xuất tỉ lệ tương đối của khối lượng nguyên tử của các nguyên tố và đó là bảng khối lượng nguyên tử sớm nhất.
Nhưng cống hiến vĩ đại nhất của Dalton là đã đưa ra học thuyết nguyên tử. Khái niệm nguyên tử tuy đã được đưa ra từ rất sớm nhưng chỉ với Dalton mới tìm được một số lớn các chứng cứ định lượng, đưa ra khái niệm chính xác về nguyên tử lượng (ngày nay người ta gọi là nguyên tử khối). Bấy giờ nguyên tử mới trở thành một thực thể khoa học chứ không còn là dự đoán nữa. Dalton cho rằng các nguyên tố là do các hạt rất nhỏ là những hạt có nguyên tử lượng giống nhau, là những hạt nhỏ (nguyên tử) không thể chia cắt được tạo thành. Học thuyết khoa học này về nguyên tử đã làm cơ sở cho học thuyết nguyên tử trong hóa học và vật lý cận đại, là một thành tựu lớn trong lịch sử khoa học. Vì lý do đó mà năm 1826, chính phủ Anh đã thưởng cho. Dalton huy chương vàng hạng nhất của Viện hàn lâm Hoàng gia Anh.
