NHỮNG BÍ MẬT CỦA PITAGO
Về Pitago (thế kỷ VI trước Công nguyên) có rất ít tư liệu đáng tin cậy còn lưu lại tới thời chúng ta. Chỉ biết rằng ông sinh ra trên đảo Xamôt, và có lẽ thời trai trẻ Pitago đã đến Milet và xin theo học Anacximanđrơ; và cũng có thể ông đã đi du lịch xa hơn. Khi đến tuổi trường thành, nhà triết học đã chuyển đến ở thành phố Crôtôn và thành lập ở đây một hội kiểu tôn giáo tên là “Hội huynh đệ Pitago”. Hội này đã phát triển ảnh hưởng của mình sang nhiều thành phố Hy Lạp cổ ở miền Nam nước Italia. Hoạt động của hội này bao phủ một sự bí mật. Về người sáng lập hội là Pitago thì ngay khi ông còn sống đã có những lời đồn đại không phải là không có cơ sở: nhà bác học vĩ đại đồng thời cũng là một nhà hoạt động chính trị và tiên tri vĩ đại.
Những kiến thức cơ bản về tự nhiên, theo quan điểm của các hội viên, cần phải được giữ bí mật. Chỉ nên phổ biến nó cho những người có khả năng hiểu được chân lý và đánh giá được tầm vĩ đại của nó. Không thể đem khoa học ra quảng trường để cãi vã được. Cơ sở của học thuyết Pitago là niềm tin về sự đầu thai của linh hồn và sự sắp xếp hài hòa của thế giới. Ông cho rằng lao động trí óc và âm nhạc có thể gột rửa được tâm hồn, vì vậy những hội viên của hội Pitago nhất thiết phải hoàn thiện mình trong “bốn nghệ thuật”: số học, âm nhạc, hình học và thiên văn. Bản thân Pitago là người đặt nền móng cho lý thuyết số và định lý do ông chứng minh ngày nay bất kỳ một học sinh phổ thông nào cũng biết. Và nếu như Anocxago và Đêmôcrit trong quan niệm của mình về thế giới đã phát triển ý tưởng của Anacximanđrơ về các nguyên nhân vật lý của các hiện tượng thiên nhiên, thì Pitago chia sẻ niềm tin của ông vào sự hài hòa về mặt toán học của Vũ trụ.
Những hội viên Pitago đã thống trị trong các thành phố của nước ltalia thời Hy Lạp suốt mấy thập niên, sau đó họ bị đánh bại và rời khỏi vũ đài chính trị. Nhưng rất nhiều điều trong luận thuyết mà Pitago truyền đạt cho họ vẫn tiếp tục tồn tại và có ảnh hưởng to lớn đối với khoa học. Hiện nay rất khó phân tách đâu là công lao của chính Pitago và đâu là thành quả của các môn đệ của ông. Điều đó đặc biệt đúng trong lĩnh vực thiên văn học, lĩnh vực mà các hội viên Pitago đã đề xuất ra một vài ý tưởng mang tính nguyên tắc. Có thể nhận thấy điều này qua những tư liệu ít ỏi còn lưu lại đến thời chúng ta về quan niệm của những người theo trường phái Pitago sau này, và qua học thuyết của các nhà triết học chịu ảnh hưởng tư tưởng Pitago.
