VITAMIN LÀ GÌ, BAO GỒM NHỮNG LOẠI CHỦ YẾU NÀO?
Tên gọi chung cho rất nhiều loại hợp chất hữu cơ cần thiết để duy trì các hoạt động sống bình thường của cơ thể như sinh trưởng, phát triển và sinh sản,... Tính chất và kết cấu hóa học của chúng tuy không gần nhau, nhưng có một số điểm chung sau đây:
1) Tồn tại tự nhiên trong thức ăn, nhưng hàm lượng hết sức ít ỏi thường được tính bằng mg hoặc g.
Các dạng trong thức ăn gồm có vitamin bản thể và vitamin tiền thể được cơ thể tận dụng (còn gọi là tiền vitamin).
2) Mỗi loại vitamin đảm nhiệm từng chức năng chuyển hóa sinh lí đặc thù khác nhau, nhưng đều không cung cấp nhiệt năng, và cũng không phải là thành phần kết cấu của cơ thể.
3) Chúng đều không thể tổng hợp được trong cơ thể, hoặc được tổng hợp với lượng quá ít (trừ vitamin D), mà buộc phải cung cấp thông qua ăn uổng.
4) Cơ thể người chỉ cần một lượng ít là có thể thỏa mãn được nhu cầu, nhưng tuyệt đối không thể thiếu được, khi trong cơ thể người thiếu đi một loại vitamin nào đó đến một mức độ nhất định, thì sẽ gây ra một chứng thiếu riêng biệt tương ứng, những trường hợp nạp vitamin vào quá lượng thì sẽ dẫn đến cơ thể bị ngộ độc.
Chủng loại vitamin có rất nhiều, mỗi loại có một tác dụng riêng, dựa theo tính chất hòa tan của chúng, có thể chia thành 2 loại lớn là vitamin tan trong mỡ và vitamin tan trong nước.
Loại vitamin không hoàn toàn (như vitamin A, D, E) bao gồm các hợp chất có từ 1 kết cấu tương tự trở lên, có hoạt tính sinh học như nhau như vitamin A1, A2, vitamin D2, D3, D4 và D5; các loại α-, β-, γ- và δ - tocopheryl,... Ngoài ra pyridoxamine, pyridoxol, pyridoxal và axit pyriđoxic đều có tác dụng của vitamin B6. Cũng có những vitamin không hoàn toàn do có sự tồn tại của một số hợp chất kháng vitamin khác mà không thể phát huy được tác dụng.
Kháng vitamin tồn tại trong thức ăn thiên nhiên, khi chúng vào trong cơ thể và được kết hợp trong chuyển hóa, thì sẽ xuất hiện chứng thiếu vitamin.
Chẳng hạn như dihydrroxyl cumarin tác dụng với kháng vitamin K sẽ tạo thành chứng giảm protrombin huyết, dẫn đến các bệch mang tính xuất huyết. Aviđin (avidin) (có trong trứng gà sống) mà kết hợp chặt chẽ với biotin, thì sẽ làm cho biotin bị mất hoạt tính,... Nhưng loại kháng vitamin này thường bị mất tác dụng cùng với việc gia công chế biến nấu nướng thức ăn, như aviđin trong trứng sẽ đồng thời bị phân hủy khi đun nấu. Còn có một số hợp chất khác, mặc dù không được coi là vitamin thực sự, nhưng hoạt tính của chúng rất gần với vitamin như bioflavonoit (bionavonoid), coenzim Q (coenzyme Q), axit lipoic, inozit (inosite), axit orotic,… thường được gọi chung là chất vitamin.
