CÁCH MẠNG THỔ NHĨ KỲ
Tiền thân của nước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ (Turkiye) hiện này là đế quốc Osman (còn gọi là Ottoman). Sau khi đế quốc này thành lập vào năm 1299, đã chinh đông phạt tây, bành trướng thành một đại đế quốc nằm vắt ngang ba châu lục Âu, Á, Phi, nhưng đến cuối thế kỷ XVIII đã ngày một suy yếu. Trong Đại chiến thế giới lần thứ nhất, Thổ Nhĩ Kỳ đứng về phía Đức Áo tham chiến. Kết quả là thất trận, Thổ Nhĩ Kỳ chẳng những mất các thuộc quốc vốn có, mà ngay chính đất nước mình cũng lâm vào nguy cơ bị các nước khối Hiệp ước chiến thắng chia cắt. Chính vào lúc hiểm nguy, mất còn của dân tộc, Mustapha Kemal đã lãnh đạo nhân dân Thổ Nhĩ Kỳ đứng đậy đấu tranh, đánh lui bọn xâm lược nước ngoài, dựng nên nước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ độc lập, xây dựng cơ sở vững chắc cho nước Cộng tư sản.
Kemal sinh ra trong một gia đình thường dân, lớn lên vào học trường quân sự Salomane, năm 1905 ra trường với quân hàm thượng uý bắt đầu cuộc đời binh nghiệp. Trong Đại chiến thế giới lần thứ nhất ông là Sư đoàn trưởng, đóng quân ở eo biển Dardanel1es, lập được nhiều chiến công, được phong cấp tướng.
Sau chiến tranh, đất nước đứng trước nguy cơ bị chia cắt. Những người yêu nước khắp nơi ở Thổ Nhĩ Kỳ đua nhau thành lập các Hiệp hội bảo vệ chủ quyền. Kemal đã liên hiệp các Hiệp hội phân tán ở các địa phương, tổ thành một tổ chức thống nhất mang tính toàn quốc, đến tháng 4 năm 1920 thành lập Chính phủ quốc dân. Tiếp đó, Kemal ra sức cải tổ các đội du kích vũ trang địa phương thành lập lực lượng quân đội chính quy hùng mạnh. Kemal lãnh đạo Quốc dân quân, trải qua hơn hai năm chiến đấu gian khổ (từ tháng 6 năm 1920 đến tháng 9 năm 1922) cuối cùng đã đánh bại quân Hy Lạp xâm lược được nước Anh chi viện. Chiến tranh giành độc lập thắng lợi buộc các nước trong khối Hiệp ước phải cùng Thổ Nhĩ Kỳ ký Điều ước Lausanne tháng 7 năm 1923, khôi phục lại chủ quyền quốc gia và độc lập dân tộc của Thổ Nhĩ Kỳ.
Sau này, Kemal dựa theo mô hình của các nước dân chủ phương Tây, đưa nhân dân Thổ Nhĩ Kỳ vào quỹ đạo phát triển của thế giới hiện đại. Sau năm 1922, bãi bỏ chế độ phong kiến Sultan, vào năm 1923 cải tổ Hiệp hội bảo vệ chủ quyền thành đảng Nhân dân Cộng hòa, Quốc hội thông qua Hiến pháp thể hiện nguyên tắc Cộng hòa chủ nghĩa và bình dân chủ nghĩa. Ngày 29 tháng 10, nước Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ thành lập, Mustapha Kemal được bầu làm Tổng thống.
