VALMIKI (khoảng thế kỷ V Tr.CN)
Valmiki là nhà thơ Ấn Độ Cổ đại, sống ở thế kỷ V (Tr. CN). Valmiki tương truyền là tác giả đầu tiên của bộ sử thi vĩ đại Ramayana.
Theo truyền thuyết, ông là người thuộc đẳng cấp Bàlamon, bị cha mẹ ruồng bỏ, phải trốn vào rừng sâu làm nghề lục lâm. Ông gặp một đạo sĩ tài giỏi được cải tà quy chính và truyền cho đạo pháp. Ông quyết tâm tu luyện, trải qua nhiều thử thách gay go ác liệt, đắc đạo và trở thành đạo sĩ. Được Thần Narađa kể cho nghe câu chuyện về chàng Hoàng tử Rama và Công chúa Sita; Valmiki vốn thông minh, tài trí và giỏi thơ bèn biến câu chuyện đó thành bài ca tuyệt diệu. Ông tình cờ gặp hai con trai của Rama và Sita lưu lạc trong rừng, bèn dạy cho chúng hát. Con của Rama tới hát trong hoàng cung, cuối cùng họ nhận ra nhau và được đoàn tụ.
Từ đó, trường ca Ramayana được mọi người truyền tụng rộng rãi. Các nghệ sĩ các đời thay nhau gọt giũa trở thành một viên ngọc quý của văn học Ấn Độ. Tác phẩm viết bằng tiếng Phạn, gồm 7 cuốn, 500 đoạn, 24.000 câu thơ; kể về Hoàng tử Rama, vốn là vị Thần giáng thế để cứu vớt nhân loại khỏi chiến tranh. Rama cướp Công chúa Sita xinh đẹp làm vợ. Hai người phải chống chọi với âm mưu thâm độc của bọn quỷ dữ để bảo vệ hạnh phúc. Nhưng do lòng ghen tuông, đố kỵ của Rama, nàng Sita bị đuổi ra khỏi hoàng cung. Sau khi sinh hai con Cuxa và Lava, nàng trở về với Thần Đất. Cuxa và Lava trở về kinh thành hát bài hát về cuộc đời Rama và Sita. Cha con nhận ra nhau, Rama ân hận xót xa, chàng nhường Vương quốc cho con trị vì, trở về Trời.
Ramayana là bộ sử thi lớn của nhân dân Ấn Độ, ảnh hưởng tới các nước vùng Đông Nam Á. Nó nói lên lòng khao khát tự do, khao khát hạnh phúc và mong ước cho cái Thiện chiến thắng cái ác của con người.
